باگذشت بیش از دو دهه از معرفی مفهوم رایانش ابری، این فناوری به یکی از ارکان اساسی در زیرساخت‌های فناوری اطلاعات سازمان‌ها تبدیل شده است. مزایای متعددی مانند کاهش هزینه‌ها، مقیاس‌پذیری و دسترسی آسان به منابع، موجب استقبال گسترده از این فناوری شده است. بااین‌حال، نگرانی‌هایی در مورد امنیت داده‌ها و اطلاعات حساس در محیط‌های ابری وجود دارد که نیازمند بررسی دقیق است.
چالش‌های امنیتی در رایانش ابری
استفاده از رایانش ابری، چالش‌های امنیتی خاص خود را به همراه دارد که آگاهی و مدیریت آن‌ها برای سازمان‌ها ضروری است.
- کنترل دسترسی و مدیریت هویت: در محیط‌های ابری، مدیریت هویت و دسترسی (IAM) اهمیت ویژه‌ای دارد. تعیین سطوح دسترسی مناسب برای کاربران و اطمینان از اینکه تنها افراد مجاز به داده‌های حساس دسترسی دارند، از جمله چالش‌های اساسی است.
- حفاظت از داده‌ها در حال انتقال: داده‌ها در هنگام انتقال بین کاربران و سرورهای ابری، در معرض تهدیدات مختلفی قرار دارند. استفاده از پروتکل‌های امنیتی مانند SSL/TLS برای رمزنگاری اطلاعات در حال انتقال، ضروری است.
- چندمستاجری (Multitenancy): در محیط‌های ابری عمومی، منابع بین چندین کاربر به اشتراک گذاشته می‌شود. این مدل می‌تواند منجر به نشت اطلاعات بین کاربران مختلف شود، بنابراین تضمین امنیت داده‌ها در این محیط‌ها ضروری است.
- پیکربندی نادرست: تنظیمات امنیتی نادرست یکی از اصلی‌ترین دلایل نقض داده‌ها در محیط‌های ابری است. استفاده از رمزهای عبور پیش‌فرض، عدم فعال‌سازی رمزگذاری داده‌ها و مدیریت نادرست کنترل‌های مجوز از جمله اشتباهات رایج در این زمینه است.
راهکارهای افزایش امنیت در رایانش ابری
- رمزنگاری داده‌ها: استفاده از الگوریتم‌های رمزنگاری پیشرفته برای حفاظت از داده‌ها در حالت‌های ذخیره‌سازی و انتقال، از اهمیت بالایی برخوردار است. این اقدام باعث می‌شود حتی در صورت دسترسی غیرمجاز، اطلاعات قابل‌استفاده نباشد.
- مدیریت هویت و دسترسی (IAM): استفاده از سیستم‌های IAM به سازمان‌ها امکان می‌دهد تا دسترسی به منابع ابری را به طور متمرکز کنترل کنند و از دسترسی غیرمجاز جلوگیری نمایند.
- پیشگیری ازدست‌دادن داده‌ها (DLP): استفاده از راهکارهای DLP به شناسایی، طبقه‌بندی و محافظت از داده‌های حساس کمک می‌کند و از نشت یا ازدست‌دادن اطلاعات جلوگیری می‌نماید.
- آموزش کاربران: آموزش کارکنان در مورد تهدیدات امنیتی و بهترین روش‌های مقابله با آن‌ها می‌تواند به کاهش خطرات کمک کند. بسیاری از نقض‌های امنیتی به دلیل خطای انسانی رخ می‌دهد، بنابراین افزایش آگاهی کاربران ضروری است.
- نظارت و مانیتورینگ: استفاده از سیستم‌های نظارت و شناسایی تهدیدات به‌صورت مداوم می‌تواند به شناسایی فعالیت‌های مشکوک و پاسخ سریع به آن‌ها کمک کند.
مسئولیت‌های مشترک در امنیت ابری
در مدل رایانش ابری، امنیت یک مسئولیت مشترک بین ارائه‌دهنده خدمات ابری و مشتری است. درحالی‌که ارائه‌دهنده مسئول امنیت زیرساخت ابری است، مشتری نیز باید اقدامات لازم را برای حفاظت از داده‌ها و مدیریت دسترسی‌ها انجام دهد.
مزایای رایانش ابری (Cloud Computing) چیست؟
بدون شک هر تکنولوژی و فناوری جدید مزایا و معایب خاص خود را دارد. اما تجربه ثابت کرده که مزایای رایانش ابری بسیار بیشتر از چالش‌ها یا احیاناً معایب اندک آن است.
البته نقش شرکت‌های سرویس‌گیرنده هم در تعیین این مزایا می‌تواند تأثیرگذار باشد. در ادامه مهم‌ترین مزایای پردازش ابری را به زبان ساده بیان می‌کنیم.
صرفه‌جویی در هزینه‌ها
برای شرکت‌ها و خصوصاً کسب‌وکارهای نوپا؛ کنترل هزینه برای ادامه حیات سازمان بسیار کلیدی است. درگذشته این شرکت‌های بزرگ بودند که با هزینه بسیار بالا توان ایجاد، ساخت و نصب یک نرم‌افزار به شکل فیزیکی را داشتند؛ بنابراین شرکت‌های کوچک و متوسط که این امکان را نداشتند، خودبه‌خود از میدان رقابت خارج می‌شدند.
اما پردازش ابری باعث شده تا این شرکت‌ها به‌راحتی و از راه دور و به میزان نیاز و تقاضای خود به نرم‌افزار موردنیازشان به شکل اشتراکی دسترسی داشته باشند؛ بنابراین هم به میزان مصرف خود پول پرداخت می‌کنند و هم نیازی به‌صرف هزینه برای ایجاد زیرساخت ندارند.
- تسهیل دسترسی: فناوری ابری دسترسی‌ها را بسیار آسان کرده و محدودیت‌های مکانی و زمانی را کاملاً از بین برده است. کاربران برای استفاده از هر نقطه دنیا، تنها به پهنای باند اینترنت خوب نیاز دارند. این مزیت می‌تواند یک فرصت فوق‌العاده برای دورکاری و مدیریت از راه دور فعالیت‌ها باشد.
- کاهش نیاز به نیروی انسانی:در سیستم‌های سنتی نیاز به نیروی انسانی متخصص و ماهر برای ایجاد و آماده‌سازی زیرساخت نرم‌افزار وجود داشت. اما یکی از مهم‌ترین مزایای رایانش ابری این است که این اقدامات توسط شرکت سرویس‌دهنده انجام می‌شود؛ بنابراین شرکت‌های سرویس‌گیرنده می‌توانند نیروی خود را در فعالیت‌های مهم‌تر به کار گیرند.
- به روز رسانی خودکار: در روش‌های سنتی باید همواره هزینه‌ای صرف به‌روزرسانی نرم‌افزار می‌شد. اما نرم‌افزارهای ابری به شکل خودکار و بدون هزینه به‌روزرسانی می‌شوند. برای نمونه، آپدیت و به‌روزرسانی نرم‌افزار حسابداری ابری راهکاران ابری به شکل خودکار انجام می‌شود.
- امنیت بالا:زیرساخت‌های ایجاد شده توسط شرکت‌های بزرگ بسیار قابل‌اطمینان‌تر از زیرساخت سایر شرکت‌هایی است که تخصص اصلی آن‌ها در این زمینه نیست.ضمن آنکه عمل پشتیبان‌گیری ابری و تهیه نسخه پشتیبان از داده‌ها و اطلاعات توسط آن‌ها انجام می‌شود تا در صورت ازبین‌رفتن اطلاعات در یک نقطه، اتفاق خاصی رخ ندهد؛ بنابراینامنیت رایانش ابری معمولاً بیشتر از شیوه‌های سنتی است.
- به‌اشتراک‌گذاری داده‌ها: کارکنان می‌توانند از نقاط جغرافیایی مختلف و از راه دور به شکل Real time با هم همکاری کنند، داده‌های متفاوت را به اشتراک بگذارند و به شکل هم‌زمان به یک برنامه دسترسی یکسان داشته باشند.
برخی نقاط ضعف و معایب پردازش ابری
- نیاز به اتصال دائمی و پرسرعت به اینترنت: بدون اتصال اینترنت، کاربر دیگر به برنامه‌ها و اسناد روی ابر دسترسی نخواهد داشت. یعنی پردازش ابری در حالت آفلاین کار نمی‌کند. علاوه بر این، برای کار با اسناد و برنامه‌های تحت وب، نیاز به اتصال با پهنای باند بالا است.
- قابلیت‌های کمتر برنامه‌های تحت ابر (تحت وب): قابلیت‌های یک برنامه دسکتاپ قابل‌مقایسه با همتای تحت وب آن نیست. برای مثال PowerPoint نسبت به Google Docs به‌مراتب قابلیت‌های بیشتری دارد.
و در پایان…
امنیت در رایانش ابری یک موضوع حیاتی است که نیازمند توجه دقیق و مداوم است. با درک چالش‌های موجود و اتخاذ راهکارهای مناسب، سازمان‌ها می‌توانند از مزایای رایانش ابری بهره‌مند شوند و درعین‌حال امنیت داده‌های خود را تضمین کنند. همکاری نزدیک‌بین ارائه‌دهندگان خدمات ابری و مشتریان، کلید موفقیت در این مسیر است.